در پاسخ به این سوال که چه زمانی نیازمند جراحی دندان عقل میشویم باید گفت که برخی از مواقع دندان عقل به صورت ناقص رشد میکند و گاهی نیز شکل طبیعی ندارد و محل آن نیز مساعد نیست در این صورت دندان عقل میتواند مشکلاتی ایجاد کند که باید کشیده و یا جراحی شود.
دندان عقل در عمیقترین جای دهان بوده و دسترسی به آن سخت است. به همین دلیل تمیز نگه داشتن آن مشکل بوده و پوسیدگی در آن زیاد مشاهده میشود.
دندان عقل نهفته دندانی است که به علت ممانعت دندانهای مجاور، تنگی فک و کمبود فضای لازم تراکم و سفتی بیش از حد استخوان در زمان معین و خاص خود رویش نیافته. جراحی دندان عقل یکی از روش های درمانی جهت خارج ساختن آن است. در ادامه مطلب به برخی از دلایل لزوم جراحی خارج کردن دندان عقل اشاره شده است.
نحوه رشد دندان عقل: اگر دندان عقل جای کافی برای رشد نداشته باشد یعنی دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته است و لازم است که با جراحی دندان عقل نهفته این دندان را خارج کرد.
در این حالت ریشههای دندان عقل به طور نامشخص و کج و گاه با قوسهای زیادی هستند. به همین دلیل اگر دندان مقابل و جونده در فک مقابل خود نداشته باشند و در جویدن شما تأثیرگذار نباشند، از آنجا که برای ترمیم و پر کردن و روت کانال کردن و پوسیدگی عمیق ریشه در اغلب موارد غیرممکن است بنابراین اگر دندان عقل را از دهانتان خارج کنند تمام مشکلات احتمالی برطرف میشود.
زمانی که دندان عقل نیمه نهفته باشد بخشی از تاج مشخص است و لثه روی دندان را گرفته و در این صورت اگر بین لثه و تاج دندان مواد غذایی بماند اغلب عفونتهای شدیدی میکند. ضرورت اقدام برای خارج کردن دندانهای نهفته به این دلیل است که با افزایش سن احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی و ریوی، فشار خون، بیماری قند، بیماریهای سیستم ایمنی، فک جوش شدن، عدم انعطاف کافی استخوان فک و روند کند ترمیم استخوان و مخاط، خارج کردن این دندانها را پیچیده میکند.
به طور معمول دندان عقل پس از ۲۰ سالگی امکان رویش و تکامل کمتری دارد، بنابراین توجه کنید که اگر تا این سن رویش پیدا نکرده است باید به فکر جراحی و کشیدن دندان عقل باشید.
خارج نمودن دندان عقل نهفته میتواند با موفقیت بالایی برای بیماران در سنین پائینتر (بین30- 16) انجام شود. با این حال زمانیکه دندانپزشک به شما میگوید که باید دندان عقلتان را بکشید، علتش این است که این دندان نهفته یا نیمه نهفته ممکن است به هزار و یک دلیل مشکلساز شود و نباید در دهانتان باقی بماند.
دندانهای عقل پس از پوسیدگی موجب پوسیدگی دندانهای مجاور و آسیایی شما شده و عفونت در اطراف آن شکل میگیرد و گاهاً در صورت پیشرفت ضایعه و عفونت ممکن است با بستری شدن در بیمارستان نیز همراه شود. وجود دندان عقل به علت عدم دسترسی دقیق به آن و سخت بودن انجام اقدامات بهداشتی بار میکروبی دهان را بالا میبرد.
از سن 16 تا 25 سالگی دندان عقل امکان رشد دارد و بهترین بازه زمانی برای خارج کردن دندان عقل بین این بازه زمانی است. حدود سن 16 سالگی فقط دو سوم ریشه دندان عقل تشکیل شده بنابراین امکان آسیب رساندن به سایر دندان ها بسیار کم است ولی نهایتا تشخیص زمان جراحی دندان عقل را پزشک بعد از مشاهده رادیوگرافی (عکس) فکی شما تشخیص و تعیین میکند.
با رشد ریشه دندان، امکان تغییر موقعیت دندان ها نیز وجود دارد. وقتی دندان عقل به صورت صحیح رشد نکند و باعث ایجاد مشکلاتی در اطراف ریشه و استخوان و لثه پیرامون آن ناحیه می شود که حتما باید جراحی شود. گاهی این مشکلات در مراحل ابتدایی مانند عفونت و آبسه از روی صورت یا لثه هستند و قابل تشخیص برای بیمار خواهد بود ولی گاهی هم به دلیل عدم درد و تورم بیمار متوجه ایجاد کیست و ضایعه های داخل استخوانی نمیشود و زمانی که عکس میگیرد و به جراح مراجعه میکند، متوجه میشود که حجم زیادی از انتهای ریشه دندان عقل و حتی دندانهای کناری هم دچار التهاب، کیست و ضایعه استخوانی شده است و این صرفا به دلیل عدم توجه به دندان عقل نهفته است. که در این صورت روند جراحی خارج کردن آن نیز پیچیدهتر میشود.
گاهی دندان عقل به راحتی کشیده نمی شود و نیاز به جراحی دارد گرچه دندانپزشک سعی می کند روند درمان را بدون کشیدن و یا جراحی دندان انجام دهد اما در برخی موارد راه دیگری جز کشیدن دندان باقی نمی ماند. فیلمها مربوط به جراحی دندان عقل در کلینیک درسان است. اگر از ترس جراحی دندان عقل یا کشیدن دندان عقل مدتهاست که این کار را به تعویق انداختهاید، با ما تماس بگیرید.
دندان عقل یا به صورت ناقص رشد خواهد کرد و یا به دلیل نداشتن فضای کافی به صورت نهفته زیر لثه باقی میماند. در هر دو صورت باید جراحی شود و خارج شود. در صورت نیاز بیمار به جراحی دندان عقل، اگر بیحسی توسط جراح و در جای درست و اصولی انجام شود دردی احساس نخواهید کرد و کل فک تا حدود نیم ساعت الی یک ساعت، بی حس است (توجه فرمایید که بسته به نوع تزریق و نوع جراحی، مدت زمان بی حسی متفاوت است).
بنابراین بیمار در حین عمل جراحی دندان عقل توسط متخصص جراح فک و صورت، دردی را احساس نمیکند البته که این امر به مهارت جراح و نوع ماده بی حسی نیز بستگی دارد. با از بین رفتن بیحسی کم کم بیمار، درد و ناراحتی در ناحیه جراحی شده احساس خواهد کرد ولی این موضوع اصلا جای نگرانی ندارد چون با داروهای تجویز شده قطعا کنترل میشود و بیمار شرایط غیر عادی و عجیب و دردناکی بعد از جراحی نخواهد داشت.
اگر دندان عقل در جهت صحیح رشد پیدا کرده باشد و مثل سایر دندانها کاملا از لثه بیرون آمده باشد و نیز ریشه های پیچیدهای داخل استخوان نداشته باشد، پس به روش معمول و متداول کشیده میشود، اما در حالتی که دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته با ریشههای کشیده و تاب دار در استخوان قرار گرفته باشد، برای کشیدن آن نیاز به عمل جراحی است.
عمل جراحی دندان عقل میتواند با بی حسی موضعی و یا در مواقع لازم، تحت بیهوشی کامل انجام شود. در این روش مقدار کمی از لثه باز می شود تا به دندان دسترسی پیدا شود و سپس دندان به قطعات کوچکتری تقسیم میشود و تا این قطعات با سهولت بیشتری خارج شود. هنگامی که دندان عقل نهفته و نیمه نهفته با موفقیت خارج شد، در محل جراحی از بخیهی قابل جذب استفاده میشود.
حتی در برخی موارد ممکن است نیازی به بخیه کردن محل جراحی نباشد. برای جراحی دندان عقل روشهای جدیدتری چون استفاده از لیزر و یا جراحی الکتریکی وجود دارد. عمل جراحی دندان عقل به روش لیزر دارای دوره نقاهت کمتری است همچنین خونریزی آن کم بوده و سریعتر انجام می شود ولی باید توجه کرد که هم هزینه جراحی دندان عقل با روش لیزر بسیار بیشتر خواهد بود و هم مراکز معدودی این درمان را با لیزر انجام میدهند. جراحی دندان عقل با هر روشی که انجام بگیرد به بهداشت و مراقبت های دقیقی نیاز دارد که بیمار باید آنها را رعایت کند.
متخصصین و کادر درمانی ما در کلینیک دندانپزشکی درسان اقدامات تشخیصی، درمانی و مراقبتی مرتبط با جراحی دندان عقل را با کیفیت و دقت بسیار بالا به بیماران محترم ارائه می نمایند.
رشد ریشه های دندان با افزایش سن همراه است. با رشد ریشه دندان، امکان تغییر موقعیت دندان ها نیز وجود دارد. بهترین سن برای جراحی دندان عقل دوران نوجوانی است. زیرا در این سنین فقط دو سوم ریشه دندان عقل تشکیل شده بنابراین امکان آسیب رساندن به سایر دندان ها بسیار کم است. با این وجود برای کشیدن دندان عقل باید با دندانپزشک مشورت کرد. در صورتی که دندان عقل به شکل نهفته باشد، لثه شکافته می شود تا به دندان دسترسی پیدا کرد سپس دندان به قطعات کوچک تری شکسته شده سپس تکه تکه آن را خارج می کنند.
به دلیل مکان قرار گیری دندانهای عقل در انتهای دهان و یا رشد ناقص آنها ممکن است غذا و باکتری زیر لبه لثه و اطراف دندان عقل قرار بگیرد که تمیز کردن آن نیز مشکل است و به مرور سبب ایجاد پلاک، باکتری و عفونت و تورم خواهد شد. به همین دلیل با جراحی دندان عقل میتوانید از مضرات و مشکلاتی که این دندان خواهد داشت رهایی یابید. در اینجا به چند مورد از مشکلاتی که امکان دارد با تجمع باکتریها و پلاکها در اطراف لثه و خود دندان عقل به وجود بیاید اشاره میکنیم :
با شکستگی دندان شما و یا ایجاد حفره این پلاکها سبب پوسیدگی تاج یا ریشه دندانتان خواهد شد.
ممکن است از تجمع پلاکها و پاکتهای پریو دنتال، اسیدی ترشح شود که باعث عفونت در لثه شود و آن را متورم و قرمز کند. در این حالت ممکن است این عفونت به دندانهای کناری و استخوان دندان عقل آسیب بزند.
در این بیماری با تجمع خوردههای مواد غذایی در زیر لثه، عفونت در بافت نرمی که اطراف دندان است ایجاد میشود.
دندان عقل یکی از علتهای ایجاد عفونت باکتریایی در زبان، گلو و گونه میتواند باشد.
این عفونت در داخل استخوان فک ایجاد خواهد شد.
عفونت باکتریایی می تواند سبب چرک در دندان عقل و یا بافت های اطراف آن شود.
در موارد بسیار نادر دندان عقل میتواند سبب کیست یا تومور خوش خیم شود.
جراحی دندان عقل یا هر گونه دندان نهفته، دوران نقاهت آزار دهنده ای ندارد.
به طور معمول در بیشتر جراحی های دندان های عقل یا دندان نهفته، بیمار میتواند روز بعد از جراحی، به تمام امور روزانه خود برسد. و محدودیتی برای انجام کار کردن یا تحصیل ندارد. البته دوران نقاهت پس از جراحی بستگی به نوع جراحی، جای قرارگیری دندان وریشه در استخوان، شرایط سنی بیمار، آستانه تحمل بیمار ، ساختار فیزیکی بدن بیمار و مواردی از این قبیل دارد.
پس از جراحی دندان عقل نهفته و دندان عقل نیمه نهفته بیمار با مصرف داروهای تجویز شده، از بروز درد و تورم جلوگیری میکند. ولی باید بدانید که معمولا احتمال بروز درد و تورم تا 72 ساعت بعد از جراحی وجود دارد. این درد غیر عادی نیست و مانند یک درد مرده در اطراف لثه و استخوان میباشد که آن هم با مسکن کنترل میشود.
در دندانهایی که درگیری استخوانی شدید نداشته باشد و یا درگیر با عصب فک نباشد ، معمولا احتمال تورم نیز کم است. پس از جراحی تا قبل از خواب از کمپرس سرد استفاده کنید . این کار باعث میشود که تورم پس از جراحی شما کاهش یابد. مصرف باید به این صورت باشد که نیم ساعت کمپرس سرد و بعد ده دقیقه کمپرس گرم و مجدد این سیکل برای چهار پنج ساعت تکرار شود. اگر انجام کمپرس گرم برایتان مقدور نبود، همان کمپرس سرد نیز کفایت میکند. احتمال تغییر رنگ یا کبودی نیز روی بافت صورت تا 72 ساعت وجود دارد که این امر نیز بستگی به نوع جراحی دارد.
جدای از این احتمالات ، جراحی دندان عقل اگر توسط متخصص جراح فک و صورت انجام شود و یا توسط دندانپزشکان با مهارت و تکنیک های خاص جراحی انجام شود، عارضه آزار دهنده ای ندارد. بهتر است برای بهرهگیری از تکنیک های خاص جراحی و جلوگیری از آسیب های احتمالی به بافت نرم یا سخت ، کشیدن دندان عقل خود را به متخصص جراح فک و صورت بسپارید.
جراحی دندان عقل میتواند با بی حسی موضعی و یا در مواقع لازم، تحت بیهوشی کامل انجام شود. در جراحی دندان عقل با بیهوشی نیز مقدار کمی از لثه باز می شود تا دسترسی به دندان میسر شود و سپس دندان عقل به قطعات کوچکتری تقسیم میشود تا این قطعات با سهولت بیشتری خارج شوند.
در پاسخ به این سوال که کشیدن و جراحی دندان عقل چقدر طول میکشد باید گفت بستگی به جای قرارگیری دندان و ریشه دندان عقل داخل استخوان دارد. به طور معمول این عمل حدود ۳۰ دقیقه و گاه یک ساعت برای هر دندان زمان میبرد.
عدهای از بیماران پس از جراحی کشیدن دندان عقل، احساس گلو درد دارند. اگر فقط گلو درد جزیی بوده و علائم دیگری وجود نداشته باشد، این امر میتواند به دلیل این باشد که بیمار در طول درمان، حدود یک ساعت دهانش را باز نگه داشته و ناخودآگاه حفره گلو و لوزهها خشک شدهاند، و علاوه بر این خشکی دهان حدود یک ساعت باز نگه داشته شده و کشیدگی در زیر گلو و کنار لب داشتند که این امر نیز خشکی گلو را تشدید میکند.
ولی در خصوص گلودرد شدید و عفونی و علائم سرماخوردگی بعد از جراحی دندان عقل، باید عنوان کرد که این عارضه هیچ ربطی به جراحی خارج کردن دندان عقل ندارد. اگر درمان جراحی در شرایط ایزوله و بهداشتی انجام شود و ابزار تحت ایزولیزاسیون قرار گرفته باشند، احتمال بروز عفونت به حداقل میرسد. موضوع قابل توجه این است که درست است که جای قرار گیری دندان عقل در انتهای دهان است ولی هنگام جراحی ارتباطی با حلق ندارد، این بدین معنا است که با جراحی دندان عقل لوزه و گلو تحت فشار و آسیب قرار نمیگیرند، گلودرد ممکن است ویروسی یا عفونی باشد بنابراین اگر بیمار به لحاظ شرایط فیزیکی و سیستم ایمنی، علائم سرماخوردگی دارد، بهتر است مستقلا بررسی و درمان شود.
در نظر داشته باشید که پس از جراحی معمولا مسکنهایی به بیمار داده میشود که تببر هستند و معمولا آنتی بیوتیک هم داده میشود تا از بروز عفونتهای احتمالی جلوگیری شود و روند بهبود لثه و استخوان بدون عفونت طی شود. در صورت بروز هرگونه درد یا مشکل غیر عادی پزشک خود را مطلع کنید.
برای شروع جراحی دندان عقل، بیحسی موضعی طوری تزریق میشود که معمولا تا یک الی دو ساعت پس از جراحی، این ناحیه بیحس است. پس از گذشت یک الی دو ساعت کم کم تاثیر بیحسی کم میشود. بیمار در حین جراحی به دلیل نوع بیحسی دردی احساس نمیکند. صرفا فشار را روی آن ناحیه احساس میکند ولی این فشار همراه با درد نیست. در نظر داشته باشید درد حین جراحی به عوامل متعددی بستگی دارد مانند ساختار فیزیولوژیک بدن افراد، آستانه تحمل، نوع قرارگیری ریشه های دندان و شرایط آن در داخل استخوان، میزان درگیری با عصب، میزان پوسیدگی دندان، تورم و آبسه دندانی، التهاب لثه اطراف دندان و… که قبل از شروع جراحی بررسی میشود و اگر نیاز باشد برای کنترل درد دارو تجویز میگردد و در حین جراحی بیمار متوجه درد خاصی نمیشود.
بعد از تمام شدن جراحی، داروهای پس از جراحی تجویز میشود که در صورت استفاده دقیق و درست و نیز رعایت نکات بهداشتی و دستورات پزشک، بیمار درد غیر عادی را تحمل نمیکند.
نکته قابل توجه برای پیشگیری از درد و التهاب این است که از فردای روز جراحی، شستوشوی دهانی و قرقره آبنمک یا دهانشویه تجویز شده را با دقت و حوصله انجام دهید. توجه داشته باشید شستوشوی دهان در 24 ساعت اولیه پس از جراحی ممنوع میباشد. روز بعد از جراحی باید مصرف دهانشویه آبنمکی را شروع کنید.
پس از جراحی معمولا حفره ای در ناحیه جراحی شده ایجاد میشود که قبلا در آن دندان عقل نهفته شما قرار داشته است. پس از خارج کردن دندان این حفره کم کم به کمک بافت نرم و سخت استخوانی ترمیم و بازسازی میشود. معمولا روند بسته شدن حفره حدود یک الی چهار هفته طول میکشد. (این بازه زمانی بسته به شرایط فیزیولوژیک افراد مختلف، متفاوت است.) در این بازه زمانی اگر خوردههای مواد غذایی داخل حفره گیر کند و بیمار نتواند دهان و حفره را به کمک آبنمک یا دهانشویه خوب تمیز کند، این گیر غذایی منجر به درد های شدید در فک میشود. لذا روز بعد از جراحی دندان عقل تا یک هفته دهان خود را مرتبا بعد از هر وعده یا میان وعده غذایی شستشو دهید تا از تجمع و گیر غذایی داخل حفره جراحی جلوگیری کنید و بهداشت خود را به خوبی رعایت کنید.